بسم الله الرحمن الرحیم
بیماری روانی سایکوز(روانپریشی) و راه حلهای جدید درمان آن
نویسنده: سمیرا بالاسری
روانپریشی یا سایکوز روانپریشی (سایکوز psychosis) یا اختلالات شدید روانی، نوع شدید بیماری روانی است که ویژگی عمده آن فقدان واقعیتسنجی یا قطع ارتباط با دنیای واقعی است. معمولاً بیمار رفتارها و صحبتهای غیر طبیعی دارد. فعالیتهای جسمی و روانی او به حدی دچار اختلال میشود که باعث به هم ریختگی فعالیتهای فردی و اجتماعیاش میشود. چنین بیماری معمولاً از بیماری خود آگاهی ندارد و خود را فرد سالم میداند و از درمان خودداری میکند. در این نوع بیماری اغلب ضایعه مشخصی در مغز مشاهده نمیشود. روانپریشی را به دلیل تفاوت در شروع و سیر بیماری، مدت بیماری و بهبودی به چند گروه اصلی تقسیم میکنند. سایکوز سایکوز به عنوان یک اختلال ادراک و تفکر شناخته می شود. فاکتورهای مستعد کننده شامل سن، طول مدت PD ، و اختلالات خواب REM هستند.۳۶ اگر شدید باشد، سایکوز ممکن است موردی باشد که رفتن به آسایشگاه را سبب می شود، بخصوص اگر بیماران علایم حمله و آشفتگی را نشان دهند.۳۹ معمولترین دلایل علایم سایکوز در بیماران مبتلا به PD کاربرد دارو است.۴۰ تخمین زده می شود که تا ۳۰% بیماران مبتلا به PD ممکن است مبتلا شوند. آنتی کلی نرژیک ها غالباً درگیر هستند، اما در واقع همه داروهای PDمی توانند علایم ایجاد کنند. سایکوز تمایل دارد در حضور بینش سالم و حسی واضح بروز کند. توهم های القاء شده با دارو در مراحل اولیه، قابل مشاهده، واضح و غیر تهدید کننده است، اما ممکن است با پیشرفت PD دردسر سازتر شود. آنها ممکن است آنقدر واضح باشند که بیماران جهت رفع آن تلاش کنند. اگر بیماران و پرسنل درمانی آزار نبینند، نیازی به درمان نیست. خیالات باطل همراه با PD اغلب طبیعتاً آزاردهنده هستند، و معمولاً عقاید بی دینی( نظامی یا مالی) را شامل می شوند.۴۰ علل صحیحی همچون عفونت و اختلالات متابولیک باید برطرف شوند. دلایل ممکن دیگر از علایم القاء شده با دارو باید شامل داروهای ضد درد، کمک کنندگان به خواب، ضد اضطراب ها و ضد افسردگیها باشد. اگر اقتضاء کند، کم کردن و قطع درمان مضر احتمالی باید آغاز شود. (جدول۲) اگر کم کردن دوز دارو منجر به بازگشت علایم شد، و یا سایکوز باقی ماند، یک داروی ضد سایکوز ممکن است بکا رود. درمان معمولاً تا آخر عمر خواهد بود.۳۹ آنتی سایکوتیک های سنتی، آنتاگونیست های گیرنده D2 هستند و باید از آنها اجتناب شود.۲۷ از نوع بی قاعده آنها، کلوزاپین تنها دارویی است که در مطالعات بالینی متعدد حذف علایم را نشان داده است در حالیکه از عملکرد حرکتی محافظت می کند.۴۰ هرچند، ریسک آگرانولوسیتوز، تشنج، میوکاردیت، و هایپوتا نسیون ارتواستاتیک دارو را به یک انتخاب اول نامطلوب تبدیل می کند. کواتیاپین در میان آنتی سایکوتیکهای بی قاعدۀ باقیمانده کمترین احتمال را دارد که عملکرد حرکتی را از بین ببرد. این دارو معمولاً انتی سایکوتیک انتخاب اول در بیمار مبتلا به پارکینسون در نظر گرفته می شود. شواهد کمی وجود دارد که کاربرد الانزاپین را تایید می کند، و رسپریدون نشان داده است که علایم مرتبط با پارکینسون را بدتر می کند.۳۸ جدول ۲ ترتیب پیشنهادی برای کاهش دارو در بیماران با سایکوز ۴۰ آنتی کلی نرژیک ها آمانتادین/ مهارکننده های مونوآمینواکسیداز B آگونیست های دو پامین مهارکننده های کاتکول-o- متیل-ترانسفراز لوودوپا درمان شیزوفرنی با داروهای ارزان تر و قدیمی تر ضد سایکوز هزینه کلی درمان این بیماری را تا حد بیش از ۳۰% کاهش داده و در ضمن، افزایش عوارض جانبی و یا کاهش اثر درمانی را نسبت به داروهای با نام های تجاری جدید در بر نخواهد داشت. این اظهارات بوسیله یک مطالعه در زمینه صرفه اقتصادی منتشر شده در American j. of psychiatry تأئید شده است .در مطالعه جدید، نویسنده اصلی مقاله روبرت روزنک و همکارانش از دانشگاه پزشکی ییل به مقایسه هزینه های کلی درمان- شامل هزینه های بستری –دارویژنریکقدیمیپرفنازینباچهاردارویبرندجدیدپرداختند. نتایجاینمطالعهاذعانمیدارندکهمتوسط هزینه درمانی ماهانه با پرفنازین ۹۶۰ دلار، شامل ۵۰ دلار هزینه دارو بوده است. در مقایسه، متوسط هزینه ماهانه درمان باZyprexaکارخانهEli Lilly 1404دلار شامل ۵۴۵ دلار هزینه دارو بوده است. این مطالعه همچنین نشان می دهد که آن دسته از شرکت کنندگان در آزمون که پرفنازین مصرف می کرده اند از کیفیت زندگی بیش از ۱۸ ماه بیشتر از آنهائی برخوردار بوده اند که داروهای دیگر را مصرف می نموده اند. هرچند این گفته از نظر آماری اختلافات چندان چشم گیری نشان نداده است. سال گذشته، یافته های جداگانه ای از مطالعه CATIE بیان داشت که پرفنازین به اندازه داروهای جدید دیگر در درمان شیزوفرنی موثر است(Johnson,wallstreet j,12/1) . آنالیز جدید انجام شده بر روی این موضوع اولین مطالعه با نگاه اقتصادی بر روی داروهای ضد سایکوز در آمریکا است. پیشنهادات: نویسندگان این مقاله و بسیاری از متخصصین اعصاب و روان، از جمله رئیس NIMH آقای توماس اینسل، می گویند که پیام این مطالعه این نیست که بیمارانی که با داروهای آنتی سایکوز جدید روند درمانی و پاسخ خوبی را تجربه نموده اند باید دارویشان را با داروهای قدیمی تر تعویض نمایند. زیرا اگر بیماری به داروئی پاسخ مثبت داد باید بر روی رژیم درمانی خود بماند. هرچند از آنجائی که بسیاری از بیماران مبتلا به شیروفرنی معمولا نیاز به تعویض داروهایشان دارند، بسیاری از آنها می توانند کاندیداهای خوبی برای درمان با داروهای ژنریک ارزان تر و قدیمی تر باشند. در قسمت سر مقاله ، رابرت فریدمن، سردبیر AJP ، می افزاید که تحقیقات بیانگر آن است که داروهای جدیدتر عوارض جانبی متفاوت اما نه لزوماً کمتری نسبت به داروهای قدیمی دارند. فریدمن می گوید اگر بیماران دچار عوارض مزمن هستند و دارو مصرف نمی کنند یا قصد تعویض آن را دارند، مطمناً انتخاب عاقلانه و صرفه جویانه که بر روی اثر بخشی درمان نیز تأثیر چندی نمی گذارد، همان داروهای قدیمی ترند. روزنک می گوید، این مطالعه تعداد داروهای ضد سایکوز در اختیار پزشکان را تا۳ برابر افزایش داده است. او می افزاید، قبل از CATLE، ما ۵-۶ دارو داشتیم و فشاری بر ما تحمیل شده بود که از حدود ۱۵ داروی دیگر استفاده کنیم. چیزی که CATLE به ما می گوید این است که پزشکان باید در انتخاب داروی مناسب برای بیمار دستشان باز باشد و از تمام ۲۰-۱۹ داروی موجود در این زمینه با صلاح دید خود استفاده کنند. داروی آزمایشی شرکت لیلی ممکن است برای شیزوفرنی موثر باشد. شرکت Eli lillyداروی جدیدی را آزمایش کرده و دریافته است این دارو نه تنها علائم شیزوفرنیا را بهبود می بخشد بلکه بسیاری از عوارض جانبی داروهای قبلی نظیر افزایش وزن، افزایش کلسترول و تغییرات هورمونی را ندارد. دکتر ساندیپ پاتیل و دکتر داریل شوپ از کمپانی مرک و همکارانش در شرکت Eli lillyداروی جدیدی را با نام Ly2140023 بر روی ۱۹۶ بیمار بررسی کرده اند. تمام بیماران بستری شده و به تدریج از برنامه داروهای ضد سایکوتیک خود خارج شدند. این بیماران با یک روش دوسوکور در مدت ۴ هفته با داروی جدید درمان شدند. نتایج این آزمون در مجله Nature Medicine به چاپ رسیده است. مطالعه دوسوکور یعنی نه پزشک و نه هیچ یک از بیماران از دریافت داروی آزمایشی و یاZyprexaو یا پلاسبو آگاهی نداشته اند. در حدود ۳۲درصد از بیماران درمان شده با Ly2140023 دچار توهم، هذیان و مشکلات فکری کمتری شدند. در کنار این جامعه گریزی، فقدان احساسات و علائم احساسی مربوط به شیزوفرنی نیز در آنها کمتر پدیدار شد. این آمارها در مقایسه با ۴۱% بیماران دریافت کنندهZyprexa (اولانزاپین) و تنها۳% بیماران دریافت کننده پلاسیبو قابل توجه است. نکته مهم اینجاست که بیماران دریافت کننده Ly2140023 از عوارض جانبی کمتری رنج بردندکه از جمله آنها میتوان به بی خوابی، سردرد و تهوع خفیف اشاره کرد. بیمارانی که رویZyprexaبودند دچار افزایش تری گلیسیرید خون، بی خوابی، افزایش وزن و سایر عوارض جانبی شدند. دیابت نیز یکی از عارضه های جانبی دارویZyprexaاست. یافته های حاصل از این تحقیق این مطلب را به ذهن میرساند که دسته جدید داروئی ممکن است راه جدیدی را برای درمان شیزوفرنی به عنوان یک بیماری جدی روانی که فرد را گرفتار هذیان و توهم می سازد، ارائه دهد. این بیماری ۱% از جمعیت جهان را گرفتار کرده است. داروهای ضد سایکوز کنونی بر روی نروترنسمیتر دوپامین اثر می گذارد که دستکاری این نوروترنسمیتر باعث ایجاد عوارض جانبی شدید و ناخواسته ای می شود. Ly2140023 مسیر متفاوتی را تحت تاثیر قرار می دهد و بر روی گلوتامیت موثر است. این اولین دارو از دسته جدید آگونیست گیرنده MGlu2/3است. اطلاعاتی که بر اثر آگونیست های MGlu2/3 بر درمان سایکوز تاکید می ورزند، ممکن است درمان جایگزینی برای شیزوفرنی ارائه کنند. اثربخشی آنتیسایکوتیکهای آتیپیک در مبتلایان به آلزایمر آنتیسایکوتیکهای نسل ۲ (آتیپیک) امروزه به صورت گستردهای برای درمان سایکوز، تهاجم و آژیتاسیون در بیماران مبتلا به آلزایمر به کار میروند، اما منافع آنها قطعی نیست و در مورد بیخطری آنها نیز نگرانیهایی وجود دارد. در این مطالعه ۴۲ مرکزی دوسو کور با شاهد دارونما، ۴۲۱ بیمار سرپایی مبتلا به آلزایمر همراه با سایکوز، تهاجم یا آژیتاسیون به صورت تصادفی اولانزاپین (دوز متوسط ۵/۵ میلیگرم در روز)، کوئتیاپین (دوز متوسط ۵/۵۶ میلیگرم در روز)، ریسپریدون (دوز متوسط ۰/۱ میلیگرم در روز) یا دارونما دریافت کردند. دوز داروها در صورت نیاز تعدیل شد و بیماران تا ۳۶ هفته پیگیری شدند. متغیرهای اصلی مطالعه عبارت بودند از: مدت زمان مصرف دارو تا زمان قطع آن به هر دلیل، و تعداد بیمارانی که در هفته ۱۲ حداقل بهبودی در علایمشان بر اساس مقیاس برداشت کلی از تغییر بالینی (CGIC) ایجاد شده بود. در این مطالعه هیچگونه تفاوت معنیداری از نظر مدت زمان مصرف دارو بین داروهای مختلف یافت نشد. از نظر قطع دارو به خاطر بیاثر بودن، اولانزاپین (۱/۲۲ هفته) و ریسپریدون (۷/۲۶ هفته)، در مقایسه با کوئتیاپین (۱/۹ هفته) و دارونما (۰/۹ هفته) عملکرد بهتری داشتند (۰۰۲/۰=p). از نظر قطع دارو به خاطر عوارض جانبی یا عدم تحمل، دارونما از همه بهتر بود (۰۰۹/۰=p). هیچ تفاوت معنیداری بین گروههای مختلف از نظر بهبود مقیاس CGIC وجود نداشت. در مجموع این مطالعه نشان میدهد عوارض جانبی آنتیسایکوتیکهای آتیپیک در درمان سایکوز، تهاجم یا آژیتاسیون در بیماران مبتلا به آلزایمر بر اثربخشی و منافع احتمالی آنها میچربد و در مورد استفاده روتین از این داروها در سالمندان مبتلا به آلزایمر باید تجدید نظر شود.
روانپریشی یا سایکوز به معنای وضعیت روانی غیرطبیعی است و اصطلاحی است که در روانپزشکی برای حالتی روانی به کار میرود که اغلب به صورت «از دستدادن تماس با واقعیت» توصیف میشود.
سایکوز به انواع جدی اختلالات روانی گفته میشود که در طول آنها بیمار ممکن است دچار توهم و هذیان شود. گاه افراد سایکوتیک اختلال شخصیت نیز دارند.
جنون یا سایکوز نوعی قطع ارتباط با واقعیت است که بهطور مشخص شامل هذیان (عقاید نادرست درباره وقایع یا اشخاص) و توهم (دیدن یا شنیدن چیزهایی که وجود خارجی ندارند) میشود.
واژه سایکوز به معنی وضعیت روانی غیرطبیعی است که حالتهای مختلفی را دربرمیگیرد ولی اصلیترین ویژگی آنها نوعی قطع ارتباط با واقعیت است.
کلمه روانپریشی یا سایکوز برای توصیف شرایط غیرطبیعی ذهن و وضعیت روانی به کار میرود که طی آن ارتباط فرد با واقعیات قطع میشود.
در این حالات، علاوه بر قطع ارتباط با واقعیات، اختلال در تفکر، درک و قضاوت نیز بروز میکند. زمانی که کسی دچار حالت روانپریشی شود، روانپریش یا سایکوتیک نامیده میشود.
روانپریشی یا سایکوز یا اختلالات شدید روانی، نوع شدید بیماری روانی است که ویژگی عمده آن فقدان واقعیتسنجی یا قطع ارتباط با دنیای واقعی است. معمولا بیمار رفتارها و صحبتهای غیرطبیعی دارد.
فعالیتهای جسمی و روانی او به حدی دچار اختلال میشود که باعث به هم ریختگی فعالیتهای فردی و اجتماعیاش میشود. چنین بیماری معمولا از بیماری خود آگاهی ندارد و خود را سالم میداند و از درمان خودداری میکند. در این نوع بیماری اغلب ضایعه مشخصی در مغز مشاهده نمیشود.
روانپریشی را به دلیل تفاوت در شروع و سیر بیماری، مدت بیماری و بهبود به چند گروه اصلی تقسیم میکنند.
روانپریشی ممکن است با بیماریهای جسمی (مثلا به دنبال ضربههای مغزی، عفونتهای شدید، مصرف مواد) یا بر اثر بیماریهای روانی (مثلا اسکیزوفرنیا) همراه باشد.
اگرچه روانپریشی ممکن است در هر گروه سنی دیده شود، اما بیشتر در افراد جوان اتفاق میافتد. حدود سه تا پنج نفر از هر صد نفر حالاتی از روانپریشی را تجربه میکنند که این میزان بیشتر از میزان شیوع دیابت (بیماری قند) است.
اغلب مردم از این دوره بیماری رهایی پیدا میکنند. روانپریشی ممکن است برای هر کسی اتفاق بیفتد و مثل هرنوع بیماری دیگری میتواند درمان شود.
روانپریشی انواع مختلفی دارد مانند اسکیزوفرنیا، افسردگی روانپریشانه، اختلال خلق دوقطبی و اختلال هذیانی. اسکیزوفرنیا یا شیزوفرنیا از موارد شایع بیماریهای روانپریشانه است که حدود ۱٫۵ ـ ۱ درصد افراد جامعه را در طول عمر مبتلا میسازد.
روانپریشی، موجب تغییرات خلق و تفکر(بروز عقاید غیرمعمول)، قضاوت و ادراک میشود. مجموعه این عوامل باعث میشوند گفتار، کردار و رفتار شخص آنچنان دچار آشفتگی شود که براحتی نتوانیم احساسات شخص بیمار را درک کنیم.
تفکر گیج و مبهم (سردرگمی):
در این حالت افکار روزمره فرد مبتلا مبهم شده و ارتباط معمول و منطقی خود با یکدیگر را از دست میدهند. صحبتهای شخص نامشخص، نامفهوم یا نامربوط میشوند. شخص ممکن است در تمرکز، دنبالکردن مکالمه و یادآوری مسائل مشکل داشته باشد و سرعت افکار ممکن است بسیار تند یا کند شود.
اعتقادات غلط (هذیان):
کسی که یک دوره روانپریشی را تجربه میکند، ممکن است دچار عقاید و باورهای غلط و نابجایی شود که هذیان نامیده میشود. در این حالت شخص چنان به عقاید خود مطمئن است که بحثهای منطقی نمیتواند تغییری در او ایجاد کند. به عنوان مثال ممکن است شخصی با توقف یک اتومبیل در بیرون منزلش اظهار کند که پلیس او را تحت نظر دارد.
توهم:
توهم به مفهوم درک بدون وجود محرک خارجی واقعی است.در این حالت شخص روانپریش، چیزهایی را میبیند، میشنود، حس میکند، میچشد یا بویی احساس میکند که وجود خارجی ندارند. بهعنوان مثال چیزهایی میشنود که افراد دیگر حاضر در همان موقعیت زمانی و مکانی نمیشنوند یا چیزهایی میبیند که وجود خارجی ندارند. علائم در افراد مختلف با هم تفاوتهایی دارد که ممکن است طی زمان تغییر کند. یک دوره روانپریشی در سه مرحله اتفاق میافتد و طول این دورهها از فردی به فرد دیگر متفاوت است.
مرحله یک (مقدماتی:
در این مرحله، علائم گنگ و مبهم هستند و بسختی میتوان متوجه آنها شد. ممکن است تغییراتی در چگونگی بیان احساس، ادراک و افکار ایجاد شود. مثلاً شخص کمی مشکوک و بدبین میشود، دیر به خواب میرود، مرتب دلشوره دارد، انگیزه قبلی خود برای کارکردن را از دست میدهد، و زود عصبانی میشود.
مرحله دوم (حاد):
در این مرحله علائم روانپریشی به وضوح تجربه میشوند. این علائم شامل توهم، هذیان یا تفکر مبهم است.
مرحله سوم (بهبود):
گروهی از حالات روانپریشانه قابل درمان هستند. الگوی رفع علائم از فردی به فرد دیگر فرق داشته و رفع علائم تدریجی است.البته گروهی از بیماران بعد از اولین دوره روانپریشی بهبود مییابند و هرگز دوره دیگری از روانپریشی را تجربه نمیکنند.
روانپریش نامی است که به مجموعه علائم مشخص، بدون در نظرگرفتن علت بیماری گفته میشود. تجربه هر فردی از روانپریشی متفاوت است و دادن یک نام خاص یا زدن برچسب بیماری روانپریشانه روی فرد در مراحل اولیه درست نیست. تشخیص به معنای شناختن یک بیماری از طریق تفسیر علائم و نشانههای موجود، تعیین عامل بروز بیماری و طول مدت علائم است.
برخی از انواع روانپریشی عبارتند از روانپریشی ناشی از مواد، روانپریشی به علت صدمات مغزی، روانپریشی واکنشیگذرا، اسکیزوفرنیا، اختلال شبیه اسکیزوفرنی (اسکیزوفرنی فرم)، اختلالات خلقی، اختلال اسکیزوفرنیا افکتیو، افسردگی روانپریشانه و اختلال روان پریشی پس از زایمان.
روانپریشی ناشی از مواد:
استفاده یا ترک موادی مانند الکل، حشیش، شیشه، قرص اکستازی و سایر مواد میتوانند با ظهور علائم روانپریشی مرتبط باشند. گاهی این علائم پس از رفع اثر یک ماده از بین میروند. در موارد دیگر، بیماری ممکن است طولانی شود یا پس از ترک مواد تظاهر نماید.
روانپریشی
به علت صدمات مغزی: در برخی موارد روانپریشی ممکن است ناشی از صدمات واردشده به سر یا مربوط به بیماریهای جسمی دیگری که عملکرد مغز را میسازند(نظیر انسفالیت یا التهاب مغز، ایدز یا سرطان) باشد. در اینگونه موارد، غالبا علائم دیگری چون مشکلات حافظه یا اختلال جهتیابی و همچنین علائم جسمی (مثلاً تب، درد یا جراحت) نیز وجود دارد.
روانپریشی واکنشی گذرا:
علائم روانپریشی ممکن است به طور ناگهانی و به دنبال یک استرس (فشار روانی) در زندگی فرد مثل مرگ یکی از اعضای خانواده یا تغییر محیط زندگی بروز کنند. این علائم میتوانند شدید باشند اما بیشتر مبتلایان بسرعت و تنها در عرض چند روز بهبود مییابند.
اسکیزوفرنیا:
اسکیزوفرنیا نوعی روانپریشی است که تغییرات رفتاری و علائم آن حداقل ۶ ماه طول میکشد. البته علائم و طول مدت بیماری از فردی به فرد دیگر متفاوت است.
اختلال شبیه اسکیزوفرنی(اسکیزوفرنی فرم):
این بیماری بسیار شبیه اسکیزوفرنیاست به استثنای اینکه علائم آن کمتر از ۶ ماه طول میکشد.
اختلالات خلقی:
این گروه از اختلالات، اختلالات خلقی دوقطبی (مانیک ـ دپرسیو)، مانیا (شیدایی) ـ و افسردگی را شامل میشوند. در اختلال خلقی دوقطبی، شخص به طور متناوب دچار خلق بالا (شیدایی) یا کاهش خلق (افسردگی) میشود. در صورت بروز نشانههای روانپریشی، این نشانهها اغلب با خلق سازگار خواهند بود. به عنوان مثال بیماران افسرده ممکن است صداهایی بشنوند (توهمات شنوایی) که آنها را بیکفایت، بیارزش و گناهکار میخوانند. بیمار مانیک ممکن است بیش از حد هیجانزده یا خوشحال باشد. فکر کند که فرد بسیار مهمی است و به بذلهگویی یا شیرینکاریهای افراطی مبادرت ورزد.
اختلال اسکیزوفرنیا افکتیو:
این تشخیص زمانی مطرح میشود که فرد هم علائم بیماری خلقی (نظیر افسردگی یا شیدایی) و هم علائم اسکیزوفرنیا را به صورت همزمان دارا باشد. به عبارت دیگر، علائم بیماری، شبیه هیچیک از اختلالات خلقی یا اسکیزوفرنیا (به تنهایی) نیست.
افسردگی روانپریشانه:
این اختلال به صورت افسردگی شدید همراه با علائم روانپریشی مشخص میشود. به صورتی که هیچ دورهای از شیدایی یا خلق بالا حین بیماری اتفاق نیفتاده باشد. این نکته تفاوت این بیماری با اختلال دوقطبی است.
اختلال روانپریشی پس از زایمان:
دوره پس از زایمان، هنگام رخدادن دگرگونیهای فیزیکی، اجتماعی و هیجانی فراوانی است. تقریبا ۸۵ درصد زنان برخی اختلالات خلقی، همانند بیثباتیهای خلقی یا گریانبودن را تجربه میکنند. در برخی موارد، مشکل «اندوه پس از زایمان» تا اندازه «اختلال افسردگی پس از زایمان» پیش میرود. روانپریشی (سایکوز) پس از زایمان، به نسبت نادر بوده ولی میتواند به عنوان بخشی از اختلال خلقی پس از زایمان یا یک رخداد جداگانه روی دهد. روانپریشی پس از زایمان همراه و همزمان با نشانههای خلقی (افسردگی یک یا دوقطبی) رخ میدهد. دلیلرخ دادن روان پریشی پس از زایمان، هنوز به درستی شناخته نشده است.
به طور کلی روند درمانی بیماری روانپریشی بسختی پیش میرود، بخصوص اگر زمینه ژنتیکی داشته و در سنین پایین نیز شروع شده باشد و زمان زیادی بدون درمان گذشته باشد.
درمان بسته به علت جنون متفاوت است. بستریشدن در بیمارستان اغلب برای اطمینان از ایمنی بیمار لازم است.
داروهای ضدروانپریشی یا داروهایی که توهمات شنوایی صداهای شنیده شده و هذیانها را کاهش میدهند و تفکر و رفتار را پایدار میکنند کمککننده هستند. گروه درمانی یا مشاوره روانی نیز کمککننده است.
روانپریشی یا سایکوز (به انگلیسی: Psychosis) به معنای وضعیت روانی غیرطبیعی است و اصطلاحی است که در روانپزشکی برای حالت روانیای به کار میرود که اغلب به صورت «از دست دادن تماس با واقعیت» توصیف میشود. سایکوز به انواع جدی اختلالات روانی اطلاق میشود که در طول آنها بیمار ممکن است دچار توهم و هذیان شود. گاه افراد سایکوتیک اختلال شخصیت نیز دارند.[۲] جنون یا سایکوز نوعی قطع ارتباط با واقعیت است، که بطور مشخص شامل هذیان (عقائد نادرست درباره وقایع یا اشخاص) و توهم (دیدن یا شنیدن چیزهایی که وجود خارجی ندارند) می باشد.
تعریف
واژه سایکوز از ترکیب دو کلمه یونانی “psyche” به معنای روان و “-osis” به معنای وضعیت غیرطبیعی تشکیل شده است. وبه معنی وضعیت روانی غیرطبیعی است که حالتهای مختلفی را دربر میگیرد ولی اصلیترین ویژگی آنها نوعی قطع ارتباط با واقعیت است.
تاریخچه
علایم این بیماری در گذشتههای دور نیز شناخته شده بود. ولی پیشینیان تعبیرهای اسطورهای برای آن داشتند. در گذشته به روانگسیختگی ((جنون جوانی)) میگفتند که امروزه چندان مورد پسند روانپزشکان و روانشناسان نیست. پیشینیان میگفتند دیوانه کسی است که دیو را میبیند و مجنون کسی است که جن را میبیند.
علل
الکل و داروهای خاص می توانند سبب جنون شوند بیماریهای دوقطبی(مانیا افسردگی) تومورهای مغزی صرع افسردگی سایکوتیک اسکیزوفرنی زوال عقل(مانند آلزایمر) سکته مغزی
درمان
درمان بسته به علت جنون متفاوت است. بستری شدن در بیمارستان اغلب برای اطمینان از ایمنی بیمار لازم است. داروهایی که توهمات شنوایی (“صداهای شنیده شده”)و هذیانها را کاهش می دهند، و تفکر و رفتار را پایدار می کنند(داروهای ضدروانپریشی) کمک کننده هستند. گروه درمانی یا مشاوره روانی نیز کمک کننده است.
داروهای ضدروانپریشی
داروهای ضد روان پریشی (به انگلیسی: Antipsychotic)، یا آنتی سایکوتیکها برای مدیریت و درمان رفتارهای جنون (مانند هذیان و توهم)، به خصوص در بیماریهای اسکیزوفرنی و اختلال دوقطبیساخته شدهاند. این گونه داروها تأثیر آرامکننده یا آرامبخش زیادی دارند. بعضی از داروهای ضد روانپریشی مانند تورازین (Thorazine) توهم و هذیان بیمار را کاهش میدهند. ولی سایر داروهای ضد روانپریشی مانند کلوزاریل بیمار را سر حال میآورند و تقویت میکنند. تأثیر اصلی این گونه داروها کاهش و یا حذف نشانههای روانپریشی از جمله توهم، هذیان، گوشهگیری و بیاحساسی است و برای آرام نگاهداشتن بیماران ساخته نشدهاند.
کلروپرومازین، فنوفنازین، تیوریدازین، هالوپریدول، اُلانزاپین، کلوزاپین و ریسپریدون از جمله داروهای ضد روانپریشی هستند. مکانیسم اصلی اغلب این داروها مهار گیرنده های دوپامینی در مغز است.داروهای آنتی سایکوتیک جدیدتر اغلب عوارض آنتی کولینرژیک کمتری دارند.
دارودرمانی در سایکوز
نسل اول آنتی سایکوتیکها
- بوتیروفنون ها مانندهالوپریدول و دروپردیول
- فنوتیازین ها مانندکلرپرومازین، فلوفنازین، تیوریدازین، تری فلوپرازین و پرومتازین
- تیوگزانتین ها مانندتیوتیکسن و فلوپنتیکسول
سل دوم آنتی سایکوتیکها (جدیدترند)
مانند الانزاپین ، کلوزاپین ، ریسپریدون ، کوئتیاپین ، زیپراسیدون و آری پیپرازول
هالوپریدول
هالوپریدول (به انگلیسی: Haloperidol)
رده درمانی: داروهای ضدروانپریشی از دسته بوتیروفنونها.
اشکال دارویی: قرص، آمپولموارد مصرف
هالوپریدول برای درمان روانپریشی تجویز میشود. درمان علائم اختلالات حاد و مزمن پسیکوتیک مانند اسکیزوفرنی، حالات مانیک و پسیکوز ناشی از دارو همچنین برای درمان مشکلات شدید رفتاری در کودکان و درمان سندرم Tourette مصرف شود.
مکانیسم اثر
هالوپریدول اثر درمانی خود را عمدتاً با انسداد گیرندههای دوپامینی اعمال مینماید. گیرندههای آلفا-آدرنرژیک و موسکارینی نیز توسط هالوپریدول تا حدودی مسدود میشوند.
عوارض جانبی
آرامش بیش از حد وخوابآلودگی، بیثباتی خلقی، کابوسهای شبانه، بیخوابی، تحریک و سرخوشی . در مصارف طولانی مدت دیسکینزیدیررس ممکن است ایجاد گردد. آثار ضد موسکارینی نظیر یبوست، خشکی دهان، احتقان بینی، احتباس ادرار و تاری دید نیز به ندرت بروز مینماید. عوارض خارج هرمی خصوصاً واکنشهای دیستونیک و آکاتزی، بخصوص در تیروئید سمیشایع تر میباشند. عوارضی از قبیل خستگی و ضعف گاهی بروز مینماید.
دروپردیول
دروپردیول (به انگلیسی: Droperidol)
رده درمانی: مشتق بوتیروفنون، آنتی دوپامینرژیک
اشکال دارویی: آمپول
موارد مصرف
دروپردیول از داروهایی است که بهعنوان داروی پیشبیهوشی در جراحی، القاء و نگهداری بیهوشی عمومی بهکار میرود همچنین جهت درمانتهوع، استفراغ به خصوص استفراغ بعد از عمل جراحی، سایکوز و همراه با فنتانیل درمورد درد عصب سهقلو استفاده میشود.
مکانیسم اثر
دروپردیول با اثر آنتی دوپامینرژیک (آنتاگونیست گیرنده D۲) برنواحی زیرقشری دستگاه عصبی مرکزی، ایجاد آرامش و اثرات ضد تهوع و آْنتی سایکوتیک میکند.
عوارض جانبی
تنفسی: اسپاسم حنجره، اسپاسم برونش.
دستگاه عصبی مرکزی: دیستونی، آکاتازیا، خمشدن بازو، ترمور ظریف، سرگیجه، اضطراب، خواب آلودگی، بیقراری، توهم، افسردگی.
قلبی عروقی: تاکیکاردی، افت فشارخون.
چشم، گوش، حلق و بینی: چرخش رو به بالای چشم، کریزهای مربوط به حرکات چشمی.
پوستی: لرز، تعریق صورت، تکانه.
کلرپرومازین
کلرپرومازین (به انگلیسی: Chlordiazepoxide)
رده درمانی: فنوتیازینها، آنتی سایکوتیک
موارد مصرف
کلرپرومازین در اختلالات شدید روانی (سایکوز) یا حملات حاد مانیا و به عنوان آرامبخش، رفع سکسکه مقاوم، بی اشتهایی عصبی، میگرن و فشار خون حاملگی، درمان وابستگی به مخدر ها و در نوزادان دیستونی گردنی بکار میرود.
مکانیسم اثر
کلرپرومازین اثر درمانی خودرا بطور عمده با مهار گیرندههای پسسیناپسی دوپامین در سیستم اعصابمرکزی در مسیر مزولیمبیک ومزوکورتیکال اعمال مینماید. همچنینگیرندههای موسکارینی، هیستامینی، سروتونینی و آلفا ـ آدرنرژیک بوسیله ایندارو تحت تأثیر قرار میگیرند.
عوارض جانبی
علائم خارج هرمی و درمصرف طولانی مدت دیسکینزیدیررس، کاهش دمای بدن، خواب آلودگی، بیثباتی خلقی، رنگپریدگی، کابوس شبانه، بیخوابی وافسردگی ممکن است ایجاد گردد. آثار ضدموسکارینی نظیر خشکی دهان، احتقانبینی، یبوست، اشکال در دفع ادرار و تاریدید از عوارض شایع دارو هستند.کاهش فشار خون، عوارض چشمی، کهیر، آسم، تورم حنجره، تغییر رنگ پوست
فلوفنازین
فلوفنازین (به انگلیسی: FLUPHENAZINE)
رده درمانی: داروهای درمان سایکوز
موارد مصرف
فلوفنازین در درمان ناراحتی های روانپریشی همچون اسکیزوفرنی استفاده می شود. به علاوه این دارو در درمان شیدایی (مانیا)، اضطراب و رفتارهای تکانشی ناگهانی شدید نیز بکار می رود.
مکانیسم اثر
فلوفنازین همچون اغلب داروهای آنتی سایکوتیک گیرندههایدوپامینی را مهار نموده و اثر درمانی خود را با مهار این گیرندهها در سیستم مزولیمبیک و مزوکورتیکال اعمالمینماید. همچنین سبب مهار گیرندههای آلفاآدرنرژیک و موسکارینی میگردد.
عوارض جانبی
فلوفنازین ممکن است سببکابوسهای شبانه، بیخوابی و افسردگییا بیثباتی خلقی گردد. آثار ضدموسکارینی مانند خشکی دهان، یبوست، احتباس ادرار، تاری دید و نیز کاهشفشارخون وضعیتی این داروکمتر از کلرپرومازین است. تاکی کاردی، آریتمی وتغییر در ECG ممکن است بروز نماید.علائم خارج هرمی خصوصا واکنشهایدیستونیک و آکینزی با فلوفنازین شایعترمیباشد.
تیوریدازین
تیوریدازین (به انگلیسی: Thioridazine)
رده درمانی: داروهای ضد روانپریشی
اشکال دارویی: قرص
موارد مصرف
تیوریدازین اصولا جهت درمان روانپریشی بکار میرود، ولی در ترک مصرف الکل و مواد مخدر نیز کاربرد دارد.
مکانیسم اثر
تیوریدازین مشتق پیپریدینی از گروه فنوتیازین ها است.مکانیسم اصلی اغلب این داروها مهار گیرنده های دوپامینی در سلولهای مغز است.
عوارض جانبی
به دلیل احتمال عوارض قلبی و چشمی کاربرد آن محدود شده است. سایر عوارض مانند آثار آنتی کولینرژیک (خشکی دهان، تاری دید و یبوست)،سندرم نورولپتیک بدخیم، افت فشارخون و …
تری فلوپرازین
تری فلوپرازین (به انگلیسی: Trifluoperazine)
رده درمانی: داروهای ضد روانپریشی
اشکال دارویی: قرص و آمپول
موارد مصرف
تری فلوپرازین در درمان روانپریشی بکار میرود، و در درمان اضطراب ، سرگیجه و تهوع نیز کاربرد دارد.
مکانیسم اثر
تری فلوپرازین از گروه فنوتیازینها است. مکانیسم اصلی اغلب این داروها مهار گیرنده های دوپامینی در سلولهای مغز است.
عوارض جانبی
کاهش فشار خون , یبوست , خشکی دهان , خواب آلودگی، سرگیجه، سردرد، بی قراری، مشکلات خواب، اختلال حافظه یا تمرکز، سبکی سر، تهوع، استفراغ، اسهال، تغییرات اشتها یا وزن، مشکلات پستان، تغییر در قاعدگی و اختلالات جنسی
فلوپنتیکسول
فلوپنتیکسول (به انگلیسی: FLUPENTIXOL DECANOATE)
رده درمانی: داروهای درمان روانپریشی
اشکال دارویی: آمپول
موارد مصرف
فلوپنتیکسول در اسکیزوفرنی و حالات روانی دیگرخصوصا همراه با بیثباتی خلقی وکنارهگیری (به استثناء مانیا یا افزایش فعالیت روانی ـ حرکتی) و نیز در افسردگیمصرف میشود.
مکانیسم اثر
فلوپنتیکسول اثر درمانی خود راعمدتا با انسداد گیرندههای دوپامینی درسیستم اعصاب مرکزی ایجاد مینماید.همچنین گیرندههای آلفا ـ آدرنرژیکی وموسکارینی تحت تاثیر این دارو تا حدودی مهار میگردند.
عوارض جانبی
آرامش بیش از حد و خوابآلودگی، بیثباتی خلقی، کابوسهای شبانه، بیخوابی، تحریک، سرخوشی ممکن استبروز نماید. در مصارف طولانی مدت دیسکینزی دیررس ممکن است ایجادگردد. آثار ضد موسکارینی نظیر یبوست، خشکی دهان، احتقان بینی، احتباس ادرار وتاری دید نیز بندرت بروز مینماید.
نسل دوم آنتی سایکوتیکها (جدیدترند)
مانند الانزاپین ، کلوزاپین ، ریسپریدون ، کوئتیاپین ، زیپراسیدون و آری پیپرازول
الانزاپین
الانزاپین (به انگلیسی: Olanzapine)
نامهای تجارتی : Zyprexa -Zyprobiax
رده درمانی: ضد سایکوز .
رده فارماکولوژیک: مشتقات تینوبنزودیازپین (بنزودیازپینها)
اشکال دارویی: قرص ۲٫۵،۵،۱۰و ۱۵ میلی گرمی
مکانیسم اثر
اثر ضد سایکوز الانزاپین از طریق اثرات آنتاگونیستی آن بر روی گیرندههای دوپامین و سروتونین اعمال میشود.الانزاپین همچنین موجب مهار بازجذب سروتونین و دوپامین، در انتهای پیش سیناپسی اعصاب دستگاه عصبی مرکزی (CNS) میشود.
- نکته از فارماکولوژی کاتزونگ : اکثرداروهایآنتیسایکوتیکگیرندههایدوپامینی (بهخصوصگیرنده D2) را بلوک مینمایند. الانزاپینجزو داروهای آتیپیک جدید (شامل : ریسپریدون، کوئن تیاپین، سرتیندول و الانزاپین) میباشد که تمایل زیادی برای گیرنده ۵HT2a دارند.
- نکته دیگر : بهطورکلیاثراتداروهایضدسایکوزبرمسیرهایمزوکورتیکال و مزولیمبیک اعمال میشود. همچنین اثر بر ناحیهٔکمورسپتور محرک، سبب رفع تهوع و استفراغ میشود. عوارض این داروها (عوارض اکستراپیرامیدال، هیپرپرولاکتینمی) در نتیجه اثر داروها بر نواحی دیگر مغزی بروز میکند.
موارد مصرف
درمان تظاهرات اختلالات سایکوتیک و اسکیزوفرنی
طریقه مصرف
دربالغین : ابتدا ۵ تا ۱۰ میلی گرم، از راه خوراکی، یک بار در روز تجویز میشود . در صورت نیاز میتوان هر هفته ۵ میلی گرم به دوز دارو اضافه نمود. اغلب بیماران به دوز ۱۰ میلی گرم در روز پاسخ میدهند. حداکثر دوزاژ روزانه ۲۰ میلی گرم است .
موارد منع مصرف
حساسیت مفرط نسبت به دارو.
موارد احتیاط
- بیماریقلبی
- بیماریعروق مغز
- بیماران مستعد بههیپوتانسیون
- سابقهٔتشنج
- اختلال عملکردکبد
- افراد مسن
- سابقهٔایلئوس پارالیتیک
- هیپرتروفیپروستات
- گلوکومزاویه باریک
- بیماران در معرضپنومونی ناشی از آسپیراسیون
تداخلات دارویی
- در صورت مصرف همزمان این دارو باداروهای کاهنده فشار خون، الکل و دیازپام احتمال بروز هیپوتانسیون افزایش مییابد.
- در صورت مصرف همزمان این دارو باکاربامازپین، امپرازول و ریفامپین، کلیرانس الانزاپین افزایش مییابد.
- مصرف همزمانلوودوپا و آگونیستهای دوپامین، باعث بروز اثرات آنتاگونیستی در این داروها میگردد.
عوارض جانبی
- دردستگاه اعصاب مرکزی: آژیتاسیون، بی خوابی، سر درد، عصبی شدن، پارکینسونیسم، سرگیجه، اضطراب، اختلالات شخصیت، هیپرتونی، ترمور، فراموشی، سرخوشی، دیسکینزی تاردیو
- دردستگاه قلبی عروقی: هیپوتانسیون ارتوستاتیک، تاکی کاردی، درد قفسه سینه، هیپوتانسیون، ادم
- درپوست: بثورات تاولی
- درچشم: آمبلیوپی، بلفاریت، ضایعات قرنیه
- دردستگاه گوارش: یبوست، خشکی دهان، درد شکم، افزایش اشتها، افزایش بزاق، تهوع، استفراغ، تشنگی
- دردستگاه تناسلی ادراری: سندرم پیش از قاعدگی، هماچوری، متروراژی، بی اختیاری ادرار، عفونت دستگاه ادراری
- درسایر دستگاهها: درد اندامها، سفتی گردن، تنگی نفس، سرفه، افزایش یا کاهش وزن، سندرم فلو، تمایلات خودکشی
کلوزاپین
کلوزاپین یک داروی ضد سایکوز(ضد روان پریشی) antipsychotic است که برای درمان روانگسیختگی یا اسکیزوفرنی مورد استفاده قرار میگیرد. در سال ۱۹۷۱ این دارو به عنوان نخستین داروی ضد سایکوز غیر متعارف ( آتیپیک) در اروپا معرفی شد ولی به دلیل بروز آگرانولوسیتوزagranulocytosisکه منجر به مرگ چند بیمار گردید، توسط کارخانه سازنده از بازار مصرف خارج شد. در سال ۱۹۸۹ پس از آنکه پژوهشهای تکمیلی قدرت اثربخشی بالای آنرا روی بیماران مبتلا به روانگسیختگی نشان دادند، اداره مواد غذائی و داروئی ایالات متحده آمریکا FDA مجددا با مصرف آن، تنها در مواردی از روانگسیختگی که بیماران به سایر درما نها مقاومت نشان میدهند، موافقت نمود. FDA بررسی منظم خون بیمارانی که این دارو را مصرف میکنند ضروری میداند. در سال ۲۰۰۲ از سوی FDA اجازه مصرف این دارو برای کاهش خودکشی در بیماران مبتلا به روانگسیختگی صادر گردید.غالبا بیمارانی که کلوزاپین مصرف میکنند در شش ماه نخست، هر هفته از نظر بیماریهای خونی کنترل میشوند. اگر هیچ عارضهای در این مدت مشاهده نشود، معمولا این کنترل در شش ماهه دوم هر دو هفته و سپس هر ماه انجام میگردد.
مکانیسم اثر
کلوزاپین روی گیرندههای دوپامینی (خصوصا D۴ ) و سروتونرژیکی اثر میکند. این دارو همچنین اثر مهاری بروی گیرندههای آدرنرژیک،کولینرژیک و هیستامینی از خود نشان میدهد.
موارد مصرف
این دارو هم بروی نشانههای مثبت روانگسیختگی positive symptoms( مانند هذیان و توهم ) و هم بروی نشانههای منفی آن negative symptoms ( مانند گریختن از اجتماع و رفتارهای اجتماعی) اثردرمانی قابل توجهی دارد.
- درمان اسکیزوفرنی مقاوم به درمان
در بیمارانی که به سایر داروهای ضد سایکوز متعارف (حداقل دو دارو) مقاومت نشان میدهند.
- کاهش احتمال خودکشی در بیماران اسکیزوفرنی که شدیدا در خطر اقدام به خودکشی قرار دارند.
- سایر موارد مصرف ( تایید نشده )
- -درمان بیماران مبتلا بهمانیا (شیدایی)که مقاوم به سایردرمانهای متعارفند،
- -درمان بیماران مبتلا بهاختلال شخصیت اسکیزویید
موارد منع مصرف
کلوزاپین در بیماران مبتلا به تشنج کنترل نشده، بیماران مبتلا به بیماریهای خونی میلو پرولیفراتیو و آگرانولوسیتوز ایجاد شده در اثر مصرف قبلی دارو، منع مصرف مطلق دارد. موارد دیگری با منع مصرف نسبی، مانند اختلال کبدی و اختلالات قبلی دستگاه قلبی و عروقی وجود دارند.
عوارض جانبی
آگرانولوسیتوز، اختلالات قلبی مانند میوکاردیت و کاردیو میوپاتی، کاهش تحرک دستگاه گوارش همراه با یبوست شدید، عوارض عصبی، افزایش وزن و دیابت
ریسپریدون
ریسپریدون (Risperidone) یک داروی ضدجنون آتیپیک است که اداره مواد غذائی و داروئی ایالات متحده آمریکا در سال ۱۹۹۳ سودمندی آن را برای درمان اسکیزوفرنی، در سال ۲۰۰۳ برای درمان کوتاه مدت علائم شیدایی و ترکیبی افسردگی-شیدایی در اختلال دو قطبی و در سال ۲۰۰۶ برای درمان بیقراری مبتلایان به اوتیسم تأیید کرد. ریسپریدون همچون دیگر ضدجنونهای آتیپیک برای درمان اختلالات اضطرابی از جمله اختلال وسواسی جبری، افسردگی شدید مقاوم به درمان، اختلال توره، تحریکپذیری شدید مبتلایان به اوتیسم و اختلالات مربوط به خوردن استفاده میشود.
معرفی دارو
ریسپریدون یک نوع داروی ضدجنون است. این دارو سبب ایجاد تغییراتی در میزان مواد شیمیایی موجود در مغز (نوروترنسمیتر) می گردد. این دارو برای درمان اختلالات حاد و یا حالات مزمن روانی مثل اسکیزوفرنی و نشانه های اختلال دوقطبی (افسردگی- شیدایی) استفاده می شود. ریسپریدون همچنین برای درمان و کاهش تحریک پذیری مفرط کودکان در خودمانده (اوتیسم) به کار می رود. اگر چه ناراحتی اصلی را برطرف نمی کند اما در کاهش علایم آزاردهنده موثر است. علایم مثبت (مانند توهم زایی، اختلال فکر) و علایم منفی (مانند انزوا، ناراحتی های احساسی و عاطفی) را رفع می کند .می تواند در رفع دیگر نشانه های ناشی از اسکیزوفرنی از قبیل افسردگی و اضطراب مفید باشد. ریسپریدون در مقایسه با دیگر داروهای ضدجنون اثر تسکین بخشی کمتری دارد و ایجاد اختلالات حرکتی خیلی کمتری می کند. این دارو مصارف درمانی دیگری نیز دارد.
راهنمایی های کلی
ریسپریدون برای درمان اختلالات ناشی از زوال عقل (دمانس) تجویز نمی شود. ریسپریدون ممکن است باعث ایجاد سکته قلبی، مرگ ناگهانی و ذات الریه در سالمندان مبتلا به دمانس بشود. در صورت داشتن حساسیت به ریسپریدون هرگز این دارو را مصرف نکنید. در صورت داشتن هریک از موارد زیر حتما پزشک معالجتان را در جریان بگذارید: بیماری های کبدی و کلیوی ، ناراحتی های قلبی، فشار خون بالا، مشکلات مربوط به ضربان قلب سابقه ایست و سکته های قلبی، سابقه سرطان سینه، تشنج و صرع، دیابت (قند خون) (ریسپریدون ممکن است قند خون را افزایش دهد)، سابقه داشتن افکار خودکشی، بیماری پارکینسون و مشکلات بلعی (قورت دادن)
اگر مبتلا به هیپرگلیسمی (قند خون بالا) هستید از مصرف این دارو اجتناب کنید و نسبت به نشانه های هیپرگلیسمی هوشیار باشید. این نشانه ها شامل افزایش تشنگی و تکرر ادرار، گرسنگی مفرط و ضعف می باشد.اگر مبتلا به دیابت هستید به صورت منظم و دائمی سطح قند خونتان را کنترل کنید.قرص های ریسپریدون حاوی مقادیری از فنیل آلانین می باشند. اگر مبتلا به بیماری فنیل کتونوریا ( PKU ) هستید این مسئله را به پزشک معالجتان اطلاع دهید.
مصرف در دوران بارداری و شیردهی
این دارو جزء گروه C می باشد و ممکن است برای جنین مضر باشد. در صورت حاملگی یا تصمیم برای باردار شدن پزشک معالجتان را آگاه سازید. مشخص نیست که این دارو وارد جریان شیر مادر می شود یا خیر و برای کودک شیرخوار مضر است یا نه. در صورتی که کودک از شیر خودتان تغذیه می کند بدون مشورت با پزشک این دارو را مصرف نکنید. بدون توصیه پزشک این دارو را به کودکان ندهید.
راهنمای مصرف
این دارو را طبق دستور پزشکتان مصرف نمایید. از مصرف دارو بیش از میزان تجویز شده یا در مدت زمانی طولانی تر خودداری نمایید. این دارو را می توان همراه با وعده های غذایی یا بدون وعده های غذایی مصرف نمود. برای مصرف قرص های ریسپریدون ( Risperdal M-Tab ) نکات زیر را مد نظر داشته باشید: تا هنگام مصرف قرص آن را از پوشش حفاظتی خارج نکنید. مراقب باشید در هنگام خارج نمودن قرص از پوشش قرص دچار آسیب و شکستگی نشود.
از بلعیدن کامل قرص خودداری کنید و اجازه دهید قرص کاملا حل شود. از جویدن قرص اجتناب کنید. برای اخذ بهترین تاثیرات درمانی دارو را طبق برنامه زمانی منظم استفاده کنید. از مخلوط نمودن نوع مایع دارو با چای یا نوشابه خودداری کنید. برای بهبود نشانه های بیماری حداقل چند هفته باید به مصرف دارو ادامه دهید وبرای کسب نتایج درمانی مطلوب دارو را طبق دستور پزشک معالجتان مصرف کنید. اگر بعد از گذشت چند هفته بهبود نیافتید با پزشکتان مشورت کنید. دارو را در دمای معمولی اتاق دور از رطوبت، نور و دما نگهداری نمایید. دارو را در مکانی قرار ندهید که دچار یخ زدگی شود.
فراموش کردن دوز مصرفی
به محض یادآوری دوز فراموش شده را مصرف کنید. اگر نزدیک به زمان مصرف نوبت بعدی دارو هستید دوز فراموش شده را مصرف نکنید و طبق برنامه مصرفتان نوبت بعدی را مصرف نمایید. برای جبران دوز فراموش شده مقدار بیشتری دارو مصرف نکنید.
مسمومیت با دوزهای بیش از اندازه
خواب آلودگی، افزایش میزان ضربان قلب، احساس سبکی در سر، ضعف و بی قراری در عضلات حرکتی چشم ها، آرواره، گردن و دهان از نشانه های مصرف دوزهای بیش از اندازه هستند.
موارد احتیاط
ممکن است در طول مصرف ریسپریدون حساسیت شما نسبت به هوای سرد و گرم افزایش یابد. از قرار گرفتن در هوای بسیار سرد یا بسیار گرم اجتناب کنید. در هوای گرم و هنگام فعالیت، آب زیاد بنوشید. از عوارض جانبی ریسپریدون تخریب و تاثیر منفی بر روی افکار و واکنش هاست. در هنگام رانندگی و انجام کارهایی که مستلزم هوشیاری کامل هستند احتیاط کنید. از نوشیدن الکل در طول دوره درمان خودداری کنید. مصرف الکل می تواند باعث تشدید عوارض جانبی ریسپریدون شود.
عوارض جانبی
نشانه های حساسیت دارویی عبارتند از: کهیر، مشکلات تنفسی، ورم صورت، لبها، زبان و گلو.
مهمترین عوارض جانبی این دارو عبارتند از: تب، سفت شدن عضلات، گیجی، تعریق، ضربان قلب سریع یا غیرمعمول بی قراری و تنش در عضلات حرکتی چشم ها، زبان، آرواره و گردن لرزش مشکلات بلعی احساس سبکی در سر عوارض خفیف تر این دارو عبارتند از: خواب آلودگی وبیقراری خفیف، لرزش خوابیدن و رویا دیدن بیش از حد معمول تاری دید سردرد و سرگیجه اضافه وزن مشکلات ادراری تهوع، خشکی دهان و یبوست کاهش میل جنسی و مشکلات ارگاسمی
تداخلات دارویی
اگر به صورت منظم داروهایی مصرف می کنید که باعث خواب آلودگی تان می شود (مانند داروهای سرماخوردگی، داروهای ضدحساسیت، داروهای ضددرد حاوی مواد مخدر، قرص های خواب، شل کننده عضلات و داروهای ضدصرع، افسردگی و اضطراب) قبل از مصرف ریسپریدون این موضوع را با پزشک معالجتان در میان بگذارید. در صورت مصرف هرکدام از داروهای زیر پزشکتان را در جریان بگذارید: کاربامازپین فنی توئین فنوباربیتال فلوکستین ریفامپین داروهایی که برای درمان بیماری پارکینسون استفاده می شود مانند: لوودوپا و… فهرست تداخلات دارویی مذکور کامل نیست و امکان تداخل داروهای دیگری نیز در عملکرد ریسپریدون وجود دارد.
مصرف این دارو به مدت زیاد موجب اختلالات حرکتی میشود.
پیش آگهی
صولا پیش آگهی این بیماری خوب نیست به خصوص اگر زمینه ژنتیکی داشته باشد ف در سنین پایین شروع شده باشد و زمان زیادی بدون درمان گذشته باشد.
جنون و مسئولیت حقوقی افراد
دیوانه در مقابل عاقل به کسی گفته میشود که نمیتواند به درستی از عقل استفاده کند. به حالت چنین فردی جنون گفته می شود؛ روانپریشیها در اصطلاح عامه دیوانگی و در اصطلاح فقهی و حقوقی جزو انواع جنون خوانده میشوند
از نظر ریشهشناسی واژگان ، دیوانه یعنی دیوگونه یا بسان دیو. از آن جایی که در افسانههای ایرانی، دیو نماد نادرستی، زشتی و پلیدی و وارونه کاری است؛ دیوانه هم کسی است که کارهایی خلاف دیگران میکند.
در ادبیات فارسی لغت عربی «مجنون» هم بهعنوان مترادف واژهٔدیوانهکاربرددارد. درحقوقکیفریبهدلیلعدمدرکو آگاهی صحیح فرد دیوانه از رفتار و عدم توانایی در ارزیابی عملکرد خود، جنون از علل رافع مسئولیت کیفری به حساب میآید و از نظر حقوقی این افراد مهجور هستند که این امر دارای آثار حقوقی قابل توجهی است. باید توجه داشت که جنون با سفه تفاوت دارد و آثار جنون نیز با سفاهت متفاوت است. دیوانگی یا جنون -از نظر شدت و ضعف، دائم یا ادواری بودن و…- مصادیق متعددی دارد به همین دلیل در بسیاری از موارد تعیین حدود مسئولیت مجنون با مشکلات زیادی همراه است و نیاز به کارشناسی دقیق متخصصین دارد.