اثربخشی نوروفیدبک در بهبود نشانه های اختلال
کم توجهی – بیش فعالی
بیشتر کارآزمای یهای غیرتصادفی، اثرات مثبتی را
با حجم اثر متوسط تا زیاد در اثربخشی نوروفیدبک در
اختلال ک متوجهی – بی شفعالی نشان م یدهند. در عین
حال، پژوه شهای تصادفی و کنتر لشده اندکی در
اثربخشی این روش درمانی به کار رفت هاند. در پژوهش
۱۵ ( که به مقایسه اثرات بالینی ( راسیتر ۱ و لواک۲
نوروفیدبک با داروی محرک پرداخته شده بود، نتایج
حاکی از آن بود که هر ۲ گروه پیشرفت معناداری را در
نشان ههای ک متوجهی، نشان داده بودند، اما در عین حال
تفاوت معناداری میان هیچ یک از ۲ شیوه درمانی مشاهده
نشد. نتایج این پژوهش نوروفیدبک را ب هعنوان یک درمان
جایگزین یا درمان انتخابی در مواقعی که درمان دارویی
ناموثر، دارای عوارض جانبی یا توأم با مشکلات سازگاری
باشد، معرفی م یکند. از محدودی تهای پژوهش ذکرشده
م یتوان به این مهم اشاره کرد که نبود تفاوت معنادار در
یک کارآزمایی با حجم نمونه کم و غیرتصادفی، نباید به
معنای برابری اثربخشی دارو و نوروفیدبک برداشت شود.
از جمله پژوه شهایی که ب هطور تصادفی و کنتر لشده و با
حجم نمونه مناسب، اجرا شد هاند، پژوهش لیندن ۳، حبیب
۱۶ ( است، در این پژوهش نتایج حاکی ( و ردوجاوک۴
از آن بود که گروه دریافت کننده درمان نوروفیدبک
نسبت به گروه انتظار، بهبودی معناداری را در ضریب
هوشی و ارزیاب یهای توجه والد- معلم نشان داده بودند.
اگرچه این پژوهش، یک کارآزمایی تصادفی کنتر لشده
بود اما از انتقادات وارده بر این پژوهش عدم کنترل اثر
دارونم ا و ناتوانایی در تحلیل اطلاعات الکتروانسفالوگرام
)به دلیل محدودیت سخ تافزاری( بود؛ بنابراین به علت
نبود اطلاعات الکتروانسفالوگرام، نم یتوان ب هطور قطع
نتایج مشاهد هشده را حاصل آموزش نوروفیدبک دانست.
پژوهش کایزر و اسمر ) ۱۷ ( پیشرفت معناداری را در بهبود
نشان ههای توجه، کنترل تکانه و تغییرات پاسخ با کاربرد
روش درمانی نوروفیدبک نشان م یدهد. پژوهش جِو
انس لبن ۱ و همکاران ) ۱۸ ( حاکی از آن است که درمان
نوروفیدبک، درمانی موثر برای کاهش نشان ههای اختلال
) ک متوجهی – بی شفعالی است. فراتحلیل آرنز و همکاران) ۳
حاکی از آن است که نوروفیدبک برای درمان اختلال
ک متوجهی – بی شفعالی موثربوده است، به نحوی که
حجم اثر آن برای نشان ههای ب یتوجهی و تکانشگری زیاد و
بر بی شفعالی حجم اثری میانه دارد. در پژوهش کنتر لشده
و تصادفی که توسط دوریک و همکاران ) ۱( انجام شد،
۳گروه دریاف تکننده آموزش نوروفیدبک، دریاف تکننده
متیل فنیدیت و گروه دریاف تکننده هر ۲ روش ب هطور
همزمان، با یکدیگر مقایسه شدند.
نتایج حاکی از آن بود که اگرچه والدین کودکان
با اختلال ک متوجهی – بی شفعالی بهبود معناداری را
در نشان ههای کودکا نشان پس از آموزش نوروفیدبک
یا مصرف داروی متیل فنیدیت، گزارش کرده بودند،
اما تفاوت معناداری در میان گرو ههای درمانی با
یکدیگر مشاهده نشد. این یافته از کاربرد الحاقی درمان
نوروفیدبک در درمان کودکان و نوجوا نان دارای
اختلال ک متوجهی – بی شفعالی )ب هویژه در ۲۰ درصد از
مبتلایانی که به دارو پاسخ نم یدهند( حمایت م یکند.
پژوهش کیم و همکاران ) ۱۹ ( افزایش معناداری را در
تمرکز کودکان با اختلال ک متوجهی – بی شفعالی، پس
از آموزش نوروفیدبک نشان م یدهد. محدودیت عمده
این پژوهش، بیشتر برخاسته از طرح پژوهشی موردی آن
است که شامل تعداد نمونه کم و عدم گمارش تصادفی
و فقدان گروه گواه است. پژوه شهای داخلی نیز حاکی
از آن است که آموزش نوروفیدبک، بر بهبود نشان ههای
کودکان با اختلال ک متوجهی – بی شفعالی موثر است.
هر چند به دلیل نوین بودن این روش درمانی در ایران،
محدودی تهای بیشتری را در پژوه شهای جدید داخلی
شاهد هستیم. در پژوهش یعقوبی و همکاران ) ۱۴ ( اگرچه
میزان اثربخشی ریتالین برابر با نوروفیدبک بوده است، اما
رضایتمندی والدین از روش نوروفیدبک بیشتر بوده است،
همچنین بهترین اثربخشی زمانی حاصل م یشود که این ۲
روش درمانی با یکدیگر به کار روند. از جمله مه مترین
محدودی تهای پژوهش ذکرشده حجم نمونه کم، عدم
گمارش تصادفی گروهی، مسئله انتظار بهبود، محدودیت
در کاربست برنام ههای درمانی و نامشخ صبودن پایایی
) درمان بوده است. پژوهش خوشابی و همکاران ) ۲۰
نشان م یدهد که بین روش درمانی نوروفیدبک و ریتالین
تفاوت معناداری وجود ندارد و بهترین درمان، درمان
ترکیبی است. نقطه قوت این پژوهش انتخاب و گمارش
تصادفی است، اما نبود گروه گواه و مکف ینبودن افراد
گمار ششده در هر گروه ) ۴ گروه(، از محدودی تهای
) این پژوهش است. پژوه ش ساداتی و همکاران ) ۲۱
حاکی از آن است که درمان نوروفیدبک بر بازداری
رفتاری و تکانشگری دان شآموزان دارای اختلال
ک متوجهی – بی شفعالی ب هطور معناداری اثرگذار است.
از جمله محدودی تهای این پژوه ش نبود گروه گواه،
نبود دوره پیگیری و روش نمون هگیری غیرتصادفی است.
) پژوه ش قربانی، عل یآبادی، نظری و اکبر فهیم ی) ۲۲
نشان م یدهد که نوروفیدبک در بهبود عملکرد تحصیلی
کودکان با اختلال ک متوجهی – بی شفعالی موثرو بادوام
است. این پژوه ش نیز به دلیل وجود طرح موردی از
اشکالات اساسی این نوع طرح، رنج م یبرد.
بحث و نتیجه گیری
اگرچه پژوهش های بسیاری اثربخشی نوروفیدبک
را در بهبود نشان ههای کودکان با اختلال ک متوجهی –
بی شفعالی گزارش م یکنند، اما باید توجه داشت که
بسیاری از پژوهش های پیشین دارای محدودی تهایی
چون حجم نمونه کم و عدم گروه تصادفی کنترل شده،
عدم گمارش تصادفی و تداخل رو شهای درمانی
با یکدیگر است. در مجموع همان طور که لو و
بارکلی) ۲۳ ( نیز بیان داشت هاند، اگرچه پژوه شهای
انجا مشده نوید دهنده هستند، اما هنوز نیاز به پژوه شهای
علم ی سختگیرانه تری برای نتیجه گیری، احساس
م یشود. با توجه به پژوهش های یادشده، از آنجایی که
داروهای تحرک زا دارای اثرات جانبی بوده و افزون بر
این برخی از کودکان به داروها و برخی به نوروفیدبک
پاسخگو نیستند، بهتر است برای بیشینه سازی بهر هوری،
ترکیبی از روش های نوروفیدبک و دارویی را در درمان
این اختلال به کار بست
منابع
۱٫ Duric NS, Assmus J, Gundersen D, Elgen IB. Neurofeedback for the treatment of children and adolescents
with ADHD: a randomized and controlled clinical trial using parental reports. Journal of BMC
Psychiatry. 2012; 07.
۲٫ Butnik SM. Neurofeedback in adolescents and adults with attention deficit hyperactivity disorder.
Journal of CLP621-625 :5 ;2005 .
۳٫ Arns M, de Ridder S, Strehl U, Breteler M, Coenen T. Efficacy of Neurofeedback treatment in ADHD:
The effects on inattention, impulsivity and hyperactivity: A meta-analysis. Journal of Clinical EEG
& Neuroscience. 2009; 3:180-189.
۴٫ Legarda SB, McMahon D, Othmer S. Clinical neurofeedback: case studies, proposed mechanism,
and implications for pediatric neurology practice. Journal of Child Neurology, 2011; 81045-1051 :.
۵٫ Hammond, DC. Neurofeedback for the enhancement of athletic performance and physical balance.the
Journal of the American Board of Sport Psychology. 2007; 1 1-9.
۶٫ Arns M, Heinrichc H, Strehl, U. Evaluation of neurofeedback in ADHD: The long and winding road.
Biological Psychology108-115 :95 ;2013 .
۷٫ Yousefichaijan P, Sharafkhah M, Vazirian S, Seyedzadeh A, Rafeie M, Salehi B, Amiri M,
Ebrahimimonfared M. Attention-deficit/hyperactivity disorder in children undergoing peritoneal
dialysis.NephroUrol Mon. 2015; 2 1-6.
۸٫ D Matthies S, Philipsen A. Common ground in attention deficit hyperactivity disorder (ADHD) and
borderline personality disorder (BPD). Biomed Central. 2014.
۹٫ Carolina Gomes Martins A, de Souza NS, De Castro DutraMachado D, Hugo Bastos V, Orsini
M, Barbosa ADM. Historical and diagnostic trajectory of attention deficit hyperactivity disorder
(ADHD): a literature review. Rev Bras Neurol 2014; 226-32.
۱۰٫ Mayer K, Wyckoff A, Fallgatter AJ, Ehlis AC, Strehl U. Neurofeedback as a nonpharmacologicaltreatment
for adults with attention-deficit/hyperactivity disorder (ADHD): study protocol fora
randomized controlled trial. Biomed Central. 2015.
۱۱٫ Narimani M, Rajabi S, Delavar S. Effects of neurofeedback training on female students with
attention deficit and hyperactivity disorder. Arak University of Medical Sciences Journal. 2013; 16
(۲): ۹۱-۱۰۳ [Persian]
مشاوره و روانشناسی
تلفنی رایگان خدمات روانشناسی – مشاوره- روانپزشکی – آرامش درمانی – هیپنوتیزم درمانی – مجوز ۶۶۰۷۲
-☎️ ۰۲۱۲۲۷۱۵۸۸۶
۰۹۱۲۳۲۴۵۵۱۰
۰۲۱۲۲۷۲۸۹۰۴
۰۲۱۲۶۸۵۲۹۵۶
۰۲۱۲۶۸۵۲۹۴۶
۰۲۱۲۶۸۵۲۹۴۰
۰۲۱۲۶۸۵۲۹۶۰
بهترین مشاور و روانشناس خانواده و ازدواج ❤️❤️❤️??? مشاوره آنلاین – مشاوره حضوری، تلفنی – اعصاب و روان نوروفیدبک- بایوفیدبک-
?????????????
تحت نظر متخصص اعصاب و روان_ متخصص روانشناسی – متخصص مشاوره – مشاوره خانواده، مشاوره ازدواج، مشاوره قبل از ازدواج – مشاوره نوجوان، مشاوره کودک – درمان افسردگی، وسواس، استرس، بیش فعالی – اختلالات یادگیری – مشاوره تحصیلی- کنترل خشم – درمان اتیسم
– – ???? ?????????
مطالب آموزنده و درمان در سایت : https://ravanshenasa.com
و اینستاگرام ما ? @DR.RAVANSHENAS1
خیابان نیاوران چهارراه مژده نبش نجابت جو پلاک ۳۵۲ طبقه دوم شمالی ۰۲۱۲۲۷۱۵۸۸۶- – ۰۹۱۲۳۲۴۵۵۱۰–۰۲۱۲۲۷۲۸۹۰۴-۰۲۱۲۶۸۵۲۹۵۶–۰۲۱۲۶۸۵۲۹۴۶
telegram.me/ravanshenasiii
https://t.me/ravanshenasiiii
مشاوره خانواده و ازدواج، مشاوره کودک ، مشاوره قبل از ازدواج- مشاوره خواستگاری- مشاوره نوجوان – مشاوره شغلی- مشاوره تحصیلی- مشاوره بازرگانی- تنظیم خانواده
۰۲۱۲۶۸۵۲۹۵۶
۰۲۱۲۶۸۵۲۹۴۶
۰۲۱۲۲۷۱۵۸۸۶
۰۲۱۲۲۷۲۸۹۰۴
۰۹۱۲۳۲۴۵۵۱۰
۲۶۸۵۲۹۴۰
۲۶۸۵۲۹۶۰
آدرس: تهران- خیابان نیاوران- چهارراه مژده- نبش نجابت جو- پلاک ۳۵۲- طبقه ۲ شمالی – طبقه فوقانی بانک پاسارگاد
روانشناسی ، روانپزشکی- زوج درمانی- مشاوره طلاق-
مشاوره و روانشناسی- مشاوره خانواده و ازدواج
http://moshaverehezdevaje.com
مشاوره و روانشناسی- مشاوره خانواده و ازدواج
https://ravanshenasa.com
مشاوره و روانشناسی- مشاوره خانواده و ازدواج
http://khanevadehh.com
مشاوره و روانشناسی- مشاوره خانواده و ازدواج
آدرس: مشاوره و روانشناسی کودک منطقه ۱- نیاوران چها رراه مژده نبش نجابت جو پلاک ۳۵۲ طبقه ۲ شمالی بانک پاسارگاد
مشاوره تلفنی رایگان
مشاوره خانواده و ازدواج ۲۲۷۱۵۸۸۶-۲۲۷۲۸۹۰۴
مشاوره کودک و نوجوان- ۲۲۷۲۸۹۰۴-۲۲۷۱۵۸۸۶
زوج درمانی توسط متحصص مشاوره ۲۲۷۲۸۹۰۴-۲۲۷۱۵۸۸۶
روان درمانی ۲۶۸۵۲۹۴۰-۲۲۷۲۸۹۰۴
هیپنوتراپی-۲۶۸۵۲۹۴۰-۲۲۷۲۸۹۰۴
مشاوره شغلی- ۲۲۷۱۵۸۸۶-۲۶۸۵۲۹۶۰
مشاوره تحصیلی– ۲۲۷۲۸۹۰۴ ۲۶۸۵۲۹۴۰-
روانپزشک-۲۲۷۱۵۸۸۶-۲۲۷۲۸۹۰۴-
روانشناس– ۲۲۷۱۵۸۸۶ ۲۶۸۵۲۹۴۰-
روانکاوی—۲۶۸۵۲۹۶۰-۲۲۷۲۸۹۰۴
آرامش درمانی—۲۶۸۵۲۹۴۰- ۲۲۷۲۸۹۰۴
