نوروتراپی دیدگاه روانشناس و روانپزشک
نوروفیدبک در اصل نوعی بیوفیدبک است که با استفاده از ثبت امواج الکتریکی مغز و دادن بازخورد به فرد تلاش میکند که نوعی خودتنظیمی را به آزمودنی آموزش دهد. بازخورد به طور معمول از راه صدا یا تصویر به فرد ارائه میشود و از این طریق فرد متوجه میشود که آیا تغییر مناسبی را در فعالیت امواج مغزی خود ایجاد کرده است یا خیر
در نوروفیدبک سنسورهایی که الکترود نامیده میشوند بر روی پوست سر بیمار قرارمیگیرند. این سنسورها فعالیت الکتریکی مغز فرد را ثبت و در غالب امواج مغزی (دراغلب موارد به شکل شبیهسازی شده در قالب یک بازی کامپیوتری یا فیلم ویدئویی) به اونشان میدهند. در این حالت پخش فیلم یا هدایت بازی کامپیوتری بدون استفاده از دست وتنها با امواج مغزی شخص انجام میشود.
به این شکل فرد با دیدن پیشرفت یا توقف بازی و گرفتن پاداش یا از دست دادن امتیاز و یا تغییراتی که در صدا یا پخش فیلم به وجود میآید، پی به شرایط مطلوب یا نامطلوب امواج مغزی خود برده و سعی میکند تا با هدایت بازی یا فیلم، وضعیت تولید امواج مغزی خود را اصلاح کند.
مطالعات درباره نوروفیدیک تقریباً از دهه ششم قرن بیستم میلادی آغاز شده است و هنوز هم یکی از حیطههای فعال پژوهشی در علوم مغز میباشد.
اختلال کمتوجهی – بیشفعالی
در برخی مطالعات ادعا شده است که نوروفیدبک میتواند در درمان اختلال بیش فعالی و کمبود توجه مؤثر باشد. اما تاکنون شواهد قدرتمندی برای دفاع از این ادعا ارائه نشده است. به شکلی که هیچیک از راهنماهای بالینی تا سال ۲۰۱۳ این روش را به عنوان یک درمان برای اختلال کم توجهی – بیش فعالی پیشنهاد نمیکنند.
- راهنمای بالینی ۲۰۰۹SIGN: بخش ۸٫۲٫۴ صفحه ۲۴ ذکر میکند که «نوروفیدبک در حال حاضر یک مداخله آزمایشی در کودکان و نوجوانان مبتلا به ADHD در نظر گرفته میشود. مداختلات استانداردشدهای وجود ندارد»
- راهنمای مراقبت سلامت انستیتوی ارتقای سیستمهای بالینی ۲۰۱۲ صفحه ۴۱ ذکر میکند که «یک کارآزمایی بالینی شاهددار تصادفی نشان داده است که نوروفیدبک از برنامه رایانهای آموزش مهارت توجه اثربخشی بیشتر دارد. علایم ADHD در حد متوسطی بهتر شد. منافع طولانی مدت آن اثبات نشده است. هزینه و زمانی که فرد درگیر درمان است را هم باید مد نظر داشت. نوروفیدبک برای ADHD فاقد شواهد کافی پژوهشی است. میزان پاسخ درمانی به اندازه داروهای محرک نرسیده است؛ بنابراین نمیتوان نوروفیدبک را به عنوان جایگزینی برای دارو در ADHD دانست.»
- راهنمای بالینی Nice: در این راهنما در بخش درمانها هیچ اشارهای به نوروفیدبک نشده است.
- راهنمای بالینی شورای ملی سلامت و پژوهشی پزشکی استرالیا:در صفحه ۲۲ و به عنوان یکی از درمانهای دیگری که بر اساس شواهد فعلی استفاده از آنها توصیه نمیشود، ذکر شده است.
بنابراین به نظر میرسد نوروفیدبک به عنوان یک درمان مکمل در کنار درمان دارویی یا در مواقعی که فرد به دارو پاسخ مناسب نداده و یا دچار عوارض دارویی شده است یا مواردی که فرد یا والدین کودک مبتلا به ADHD، تمایلی به استفاده از دارو ندارند میتواند مورد استفاده قرار گیرد
سایر کاربردها
استفاده از نوروفیدبک همچنین در بعضی انواع اختلالات اضطرابی، افسردگی و میگرن هم به کار رفته است. اگرجه شواهد پژوهشی درباره این اختلالات هم بسیار محدود و غیرقطعی میباشد یکی دیگر از کاربردهای نوروفیدبک میتواند کمک به ارتقاء عملکرد ورزشی (مانند شطرنج و تیراندازی) یا بهبود عملکرد در موسیقی باشد.